8ο Παγκόσμιο Συνέδριο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στο Γκέτεμποργκ

Το 8ο Παγκόσμιο Συνέδριο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης έγινε φέτος στο Γκέτεμποργκ της Σουηδίας από τις 29 Ιουνίου έως τις 2 Ιουλίου 2015, με τη συμμετοχή 800 πολιτών από 75 χώρες του κόσμου.

Τη διοργάνωση σε τοπικό επίπεδο είχαν αναλάβει τα δυο πανεπιστήμια της πόλης, το Πανεπιστήμιο του Γκέτεμποργκ και το Πολυτεχνείο Chalmers, σε συνεργασία με το Δήμο του Γκέτεμποργκ και τη Διεθνή Επιτροπή των Παγκόσμιων Συνεδρίων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (WEEC). Η τοπική επιτροπή του Γκέτεμποργκ κατάφερε να συντονίσει τους τοπικούς φορείς αλλά και εκατοντάδες εθελοντές, νέους αλλά και μεγαλύτερους για τη μεγάλη αυτή διοργάνωση που περιλάμβανε καθημερινά 1-2 εκδηλώσεις – συζητήσεις στην Ολομέλεια με τη συμμετοχή των 800 εκπαιδευτικών και άλλων συμμετεχόντων αλλά και περί τα 100 εργαστήρια και παρουσιάσεις σε μικρότερες ομάδες όπου μπορούσε κανείς να πάρει μέρος ή να παρακολουθήσει με βάση τα ενδιαφέροντά του.

Προσωπικώς, συμμετέχοντας με δικά μου έξοδα, εκτός από τις συζητήσεις στην Ολομέλεια, συμμετείχα σε:

·         Εργαστήριο αξιοποίησης στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση του Animation με την κατασκευή φιγούρων και τη δημιουργία ιστορίας, η οποία στη συνέχεια φωτογραφιζόταν διαδοχικά οι σκηνές της και δημιουργείται έτσι με τη χρήση ειδικού προγράμματος σε Ipad μικρού βίντεοκλιπ. Στο ίδιο εργαστήριο φτιάξαμε με χαρτόνι, χαρτόκουτες και καλαμάκια φιγούρες θεάτρου σκιών, που επίσης μπορούμε να αξιοποιήσουμε στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση.

·         Παρουσίαση της δημιουργίας σχολικών κήπων στο Γκέτεμποργκ και της συνεργασίας και δημιουργίας δικτύου σχολικών κήπων μεταξύ σχολείων της Γερμανίας, της Νότιας Αφρικής και του Μεξικού. Μας ενδιαφέρει το θέμα και ως ΚΠΕ Βάμου, μιας και τη σχολική χρονιά που μας πέρασε δημιουργήσαμε με την έγκριση του Υπουργείου Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων τοπικό Δίκτυο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης με θέμα του σχολικούς κήπους με τη συμμετοχή εκπαιδευτικών και μαθητών από 49 σχολεία της Περιφερειακής Ενότητας Χανίων.

·         Παρουσίαση πρακτικών δράσεων καταπολέμησης της φτώχειας με την αξιοποίηση της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στο Μαρακές του Μαρόκου όπου η έμφαση δινόταν στην εκπαίδευση μαθητών με στόχο να μειωθεί η εγκατάλειψη του σχολείου από τα κορίτσια και να αξιοποιηθεί η αγροτική περιουσία των γονέων για την παραγωγή και διάθεση τοπικών προϊόντων από τους νέους, Σε άλλη παρουσίαση που έγινε μαζί μάθαμε για το Δίκτυο «πράσινων σχολείων» στις Περιφέρειες της Καταλωνίας της Ισπανίας και Φατίκ της Σενεγάλης. Η Καταλωνία, με πληθυσμό 7.500.000 κατοίκων κι έκταση 32.000 τ.χλμ (εκ των οποίων 39,6% δάσος) δίνει ιδιαίτερη σημασία στο περιβάλλον και την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση εκπαιδεύοντας και στηρίζοντας τους εκπαιδευτικούς. Στο Δίκτυο με την Περιφέρεια Φατίκ της Σενεγάλης συμμετείχαν 100 σχολεία κι από τις δυο χώρες, ανταλλάσσοντας εκπαιδευτικούς κι εμπειρία κι επικοινωνώντας μέσω διαδικτύου.

·         Εργαστήριο παρουσίασης δράσεων Αστικής Οικολογίας όπου μάθαμε για τις προσπάθειες ανάκτησης των ελεύθερων χώρων στη Νέα Υόρκη κι αλλού στις ΗΠΑ και τον κόσμο για τη μεταμόρφωση – δημιουργία πράσινων χώρων, για τις προσπάθειες γνωριμίας με τη θαλάσσια ζωή του ποταμού Χαντσον και το στόχο εμπλουτισμού του με μύδια με τη συμμετοχή μαθητών από δημοτικά σχολεία της περιοχής της Νέας Υόρκης.

Δε θα πρέπει να παραλείψουμε μια αναφορά στο Γκέτεμποργκ, που φιλοξένησε το 8^ο Παγκόσμιο Συνέδριο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. Πρόκειται για μια πολυεθνική πόλη που περηφανεύεται γι’ αυτό και βρίσκεται στα βορειοδυτικά της Σουηδίας κοντά στη Νορβηγία. Το πράσινο υπάρχει παντού στην πόλη, το ίδιο κι οι ποδηλατόδρομοι κι οι πεζόδρομοι. Εννοείται ότι τα ΙΧ σταματάνε μόλις βάλει πεζός το πόδι του στη διάβαση (κάτι που γίνεται και στην Καλαμάτα και στη Βέροια εδώ – στα Χανιά σε πατάνε κατευθείαν! – να άλλος ένας λόγος που χρειαζόμαστε Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και Κυκλοφοριακή Αγωγή). Οι ποδηλατόδρομοι βρίσκονται πάνω στα φαρδιά πεζοδρόμια με ιδιαίτερη σήμανση και έτσι μπορεί κανείς να κυκλοφορεί με ποδήλατο με ασφάλεια, μιας και το ποδήλατο συναντιέται με το ΙΧ και τα λεωφορεία- τραμ μόνο στις διασταυρώσεις (όπου συχνά υπάρχουν μικρά φανάρια και για τα ποδήλατα). Σε πολύ μικρές αποστάσεις, σε κάθε σχεδόν ελεύθερο χώρο, υπάρχουν κοινόχρηστα ποδήλατα του Δήμου που μπορείς να χρησιμοποιείς ελεύθερα για μισή ώρα και μπορείς να τα νοικιάσεις για μετά. Για τις αστικές συγκοινωνίες (λεωφορείο, τραμ αλλά και παράκτια καραβάκια) υπάρχουν εκτός από τα εισιτήρια ενιαίες κάρτες πολλαπλών διαδρομών (μια κάρτα που χρησιμοποιείς και στα τρία μέσα). Γενικά είναι μια φροντισμένη πόλη, όπου η παρουσία του Δήμου είναι εμφανής τόσο με τους ποδηλατόδρομους, τα πάρκα και τους πεζόδρομους, όσο και με μεγάλα δημόσια κτήρια όπως το Δημοτικό Θέατρο, η Αίθουσα Συναυλιών (όπου γίνονταν οι Ολομέλειες του Παγκόσμιου Συνεδρίου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης), η πολυώροφη μοντέρνα Δημοτική Βιβλιοθήκη κ.ά. Το Πανεπιστήμιο του Γκέτεμποργκ, στο κέντρο της πόλης, με άφθονους χώρους πρασίνου, με μικρά διώροφα κτήρια, δικές του βιβλιοθήκες, διαδρόμους στα κτήρια με τραπεζαρίες και γωνιές για μελέτη, με οργανωμένο πρόγραμμα ανακύκλωσης στην πηγή μέσα στα κτήρια του Πανεπιστημίου.

Τέλος, για να έρθουμε και στα των ημερών, η Σουηδία έχει δικό της νόμισμα, την κορόνα, που αντιστοιχεί σε 0,10 ευρώ περίπου. Το ευρώ το δέχονταν μόνο στις τράπεζες γι’ ανταλλαγή με κορόνες, παντού στα μαγαζιά χρησιμοποιούσαν ή κορόνες ή κάρτες (δίπλα στο ταμείο σε κάθε μαγαζί, ακόμη και στις καφετέριες υπήρχε μηχάνημα για κάρτες). Παρά το ότι κι εκεί υπήρχαν άνθρωποι που ζητιάνευαν ή έψαχναν στους κάδους, η πόλη είναι φροντισμένη, ενώ η συντριπτική πλειονότητα των μεταναστών από 75 χώρες που ζουν εκεί δείχνουν ενταγμένοι κοινωνικά χάρη στις προσπάθειες του Δήμου. Μια τέτοια προσπάθεια ήταν και το πρόγραμμα JOBB όπου ο Δήμος είχε αναθέσει σε μαθητές Λυκείου, των οποίων η καταγωγή ήταν από διάφορες χώρες, να παρουσιάζουν μουσικοχορευτικά δρώμενα με μουσική και τραγούδια από διάφορες χώρες του κόσμου σε κεντρικά σημεία της πόλης, κάτι που έκαναν με ιδιαίτερη επιτυχία και σε μας στην έναρξη και τη λήξη του Συνεδρίου.

Φώτης Ποντικάκης

Υπεύθυνος του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Βάμου

ΑΝΑΓΚΗ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στην Ελλάδα, παρά την αναγκαιότητα στήριξής της για να ξεπεράσουμε την κρίση, δέχτηκε αλλεπάλληλα χτυπήματα τα τελευταία χρόνια:

• Περικοπή μισθού στους εκπαιδευτικούς που υπηρετούν στα Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης: Το 2009 η τότε κυβέρνηση αποφάσισε να περικόψει το πενιχρό επίδομα που έπαιρναν οι εκπαιδευτικοί που υπηρετούσαν στα Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. Στα ΚΠΕ υπηρετούν εκπαιδευτικοί αυξημένων προσόντων και με ενδιαφέρον για το περιβάλλον και τις καινοτόμες εκπαιδευτικές μεθόδους. Θα μπορούσαν κάλλιστα να βρίσκονται σε ερευνητικά ιδρύματα, Πανεπιστήμια ή στο εξωτερικό λόγω των προσόντων τους ή σε σχολεία κοντά στον τόπο κατοικίας τους, πολλοί δε εξ αυτών σε θέσεις στελεχών εκπαίδευσης. Το επίδομα αυτό δεν κάλυπτε ούτε τα οδοιπορικά τους, καθώς τα περισσότερα Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης είναι μακριά από τις πρωτεύουσες των νομών, όπως εδώ στα Χανιά, που το ΚΠΕ Βάμου βρίσκεται στον Κεφαλά κοντά στο Βάμο, 38 χιλιόμετρα μακριά από τα Χανιά. Το αποτέλεσμα τότε ήταν να υπάρξει κύμα παραιτήσεων εκπαιδευτικών από τα ΚΠΕ, καθώς η τότε κυβέρνηση δεν περιέκοψε μόνο το επίδομα, αλλά τους ζητούσε να επιστρέψουν αναδρομικά μερικές χιλιάδες ευρώ ο καθένας!
• Περικοπή αρχικά κονδυλίων και στην συνέχεια κατάργηση της χρηματοδότησης των Προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, Αγωγής Υγείας και Πολιτιστικών στα σχολεία: Τα προγράμματα κι οι δράσεις Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στα σχολεία χρηματοδοτούνταν μέχρι το 2006 με ποσά της τάξης των 2.000 έως 2.500 ευρώ από ευρωπαϊκά κονδύλια τα οποία διαχειριζόταν το Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Αυτά φυσικά δε δίνονταν εν λευκώ, αλλά στη βάση πολυσέλιδης πρότασης της Περιβαλλοντικής Ομάδας του σχολείου, η οποία περιλάμβανε πλήρη αιτιολόγηση, σχέδιο και προγραμματισμό δραστηριοτήτων, προϋπολογισμό, τήρηση αποδείξεων και υποβολή αποδείξεων και απολογισμού στο τέλος. Τα προγράμματα αυτά θα μπορούσαν να συνεχίζονται με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, όμως δεν υπήρξε κανένα ενδιαφέρον από τις κυβερνήσεις μέχρι σήμερα. Αντιθέτως, οι κυβερνήσεις άρπαξαν την ευκαιρία των προγραμμάτων λιτότητας με την κρίση και περιέκοψαν ακόμη και το ευτελές ποσό των 50 έως 150 ευρώ που δινόταν από τον κρατικό προϋπολογισμό σε κάθε Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, Αγωγής Υγείας και Πολιτιστικών θεμάτων των σχολείων.
• Διακοπή της χρηματοδότησης των Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης από τον κρατικό προϋπολογισμό από το 2012: Το 2012 ήταν η τελευταία χρονιά που δόθηκαν χρήματα από τον κρατικό προϋπολογισμό στα Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για τα λειτουργικά τους έξοδα. Έκτοτε, τα ΚΠΕ είναι απολύτως εξαρτημένα από τα ευρωπαϊκά κονδύλια, τα οποία όμως έχουν συγκεκριμένες επιλέξιμες δαπάνες, στις οποίες δεν περιλαμβάνονται η καθαριότητα των χώρων τους οποίους επισκέπτονται χιλιάδες παιδιά κάθε χρόνο και οι επισκευές και συντηρήσεις των κτηρίων. Αυτά επαφίενται στην καλή θέληση των Δήμων.
• Κλείσιμο του ενός τρίτου των Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης της χώρας: Στο ξεκίνημα της κρίσης, το 2010, η τότε υπουργός Παιδείας Άννα Διαμαντοπούλου, στα πλαίσια των πολιτικών λιτότητας και περικοπών για το δημόσιο και για τα φτωχότερα στρώματα, αποφάσισε το κλείσιμο 24 Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, δηλαδή του ενός τρίτου των Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης της χώρας (τότε υπήρχαν 64). Από αυτή την απόφαση προέκυψε «εξοικονόμηση» 120 συνολικά θέσεων εκπαιδευτικών, αριθμός μηδαμινός σε σχέση με το σύνολο των 150.000 εκπαιδευτικών που υπηρετούσαν τότε σε σχολεία της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης της χώρας. Η μοναδική άλλη εξοικονόμηση που υπήρξε ήταν της τάξης ενός ποσού 48.000 ευρώ, που ήταν τότε η κρατική χρηματοδότηση για λειτουργικά έξοδα όλων (και των 24 ΚΠΕ) μαζί το χρόνο! Αντίθετα, μπορούσε να υποστηρίξουμε ότι υπήρξε και απώλεια ευρωπαϊκών κονδυλίων που θα μπορούσαν να διατεθούν για τα ΚΠΕ αυτά. Οι 120 θέσεις εκπαιδευτικών που «κέρδισαν» για τα σχολεία, θα μπορούσαν κάλλιστα να είχαν αφαιρεθεί από τις αποσπάσεις εκπαιδευτικών σε κομματικά και βουλευτικά γραφεία.
• Περιορισμός των Υπευθύνων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, Αγωγής Υγείας και Πολιτιστικών Θεμάτων των Διευθύνσεων Εκπαίδευσης στο ένα τρίτο: Κι αυτό ήταν από τα μέτρα «εξοικονόμησης» θέσεων εκπαιδευτικών. Σε κάθε Διεύθυνση Εκπαίδευσης νομού υπήρχε ένας εκπαιδευτικός αυξημένων προσόντων συνήθως ως Υπεύθυνος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, ένας Υπεύθυνος Αγωγής Υγείας κι ένας Πολιτιστικών Θεμάτων (με τετραετή θητεία) για τη στήριξη των αντίστοιχων δράσεων και προγραμμάτων των σχολείων. Η αντικατάσταση των τριών με τον ένα Υπεύθυνο Σχολικών Δραστηριοτήτων έδωσε τεράστιο αντικείμενο σε ένα άτομο (να προσπαθεί να στηρίξει εκατοντάδες προγράμματα και δράσεις μόνος του) και προσέφερε στο κράτος την τεράστια «εξοικονόμηση» περίπου 100 θέσεων εκπαιδευτικών! Τόσο μεγάλη εξοικονόμηση!
• Μείωση των χρημάτων που διατίθενται στα Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης: Παρότι η χρηματοδότηση των ΚΠΕ είναι από ευρωπαϊκά κονδύλια, υπήρξε δραστική μείωση τα τελευταία χρόνια, κάτι που αποδεικνύει ότι πρόκειται για καθαρά πολιτική επιλογή και σκοπιμότητα, καθώς δεν υπήρχε εντολή μείωσης ή περικοπή από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν είχαν την πολιτική βούληση ή προτεραιότητα να διεκδικήσουν περισσότερα χρήματα!
• Μη τήρηση της δέσμευσης για χρηματοδότηση τριήμερων εκπαιδευτικών επισκέψεων σχολικών ομάδων σε υγροτόπους με διεθνή χρηματοδότηση: Στις 30-31 Οκτωβρίου του 2014, σε Πανελλαδική Συνάντηση των Υπευθύνων των ΚΠΕ που έγινε στην Ορεστιάδα και το Σουφλί, ο τότε υπουργός Παιδείας Αλέξανδρος Δερμεντζόπουλος ανακοίνωσε τη διάθεση για τη σχολική χρονιά 2014-2015 ποσού 900.000 ευρώ για τριήμερα εκπαιδευτικά προγράμματα σχολικών ομάδων σε υγροτόπους. Τα χρήματα αυτά προέρχονταν από ευρωπαϊκές χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης όπως η Νορβηγία και θα κάλυπταν τα έξοδα 120 σχολικών ομάδων τη σχολική χρονιά (με ποσά από 5.000 -10.000 ευρώ για εισιτήρια, μετακίνηση, διαμονή και διατροφή για 3 ημέρες σε εκπαιδευτικά προγράμματα για υγροτόπους). Η σχολική χρονιά τελείωσε αυτές τις ημέρες χωρίς να έχει υπάρξει η παραμικρή ανακοίνωση έκτοτε. Εύλογα αναρωτιέται κανείς τι να απέγιναν εκείνα τα χρήματα, καθώς είχαν διατεθεί όπως μας είπαν τότε μόνο για το συγκεκριμένο σκοπό, άρα δε μπορούσαν να πάνε αλλού.

Από τα παραπάνω προκύπτει ότι τα τελευταία χρόνια η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στην Ελλάδα έχει πέσει θύμα περικοπών, με αφορμή και πρόσχημα την κρίση και την ανάγκη περικοπών. Και λέμε πρόσχημα, γιατί θα μπορούσαν να χρηματοδοτούνται δράσεις και προγράμματα των σχολείων και των ΚΠΕ με κονδύλια από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ουδείς όμως ενδιαφέρθηκε. Αλλά κι από τον κρατικό προϋπολογισμό θα έπρεπε να διατίθενται χρήματα. Τα χρήματα στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και στην Παιδεία γενικότερα δεν είναι σπατάλη, είναι επένδυση στο μέλλον. Κι αν θέλουμε να ξεφύγουμε από την κρίση θα πρέπει να αλλάξουμε τρόπο παραγωγής και κατανάλωσης, θα πρέπει η χώρα μας να γίνει αυτάρκης ενεργειακά και διατροφικά κι εκεί πολλά μπορεί να προσφέρει η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση εκπαιδεύοντας πολίτες για τη μείωση και εξοικονόμηση ενέργειας, για τη μείωση της εξάρτησης της χώρας μας από ρυπογόνα εισαγόμενα καύσιμα με τη χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας σε τοπικό επίπεδο προς όφελος των πολιτών κι όχι μιας χούφτας πολυεθνικών. Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση χρειάζεται ακόμη για τη μείωση, επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση των απορριμμάτων, για την υγιεινή διατροφή με τοπικά προϊόντα που παράγονται με βιολογικό, καθαρό τρόπο, χωρίς επικίνδυνα χημικά, για την προστασία και την ανάδειξη του τοπικού φυσικού και πολιτιστικού μας πλούτου που είναι πηγή ζωής για όλους, καθώς περιοχές όπως τα Λευκά Όρη δεν είναι μόνο πηγή εισοδήματος από τους εκατοντάδες χιλιάδες τουρίστες που τα επισκέπτονται, είναι ταυτόχρονα και πηγή του νερού που πίνουμε και πολύτιμων βοτάνων, μοναδικών αρωματικών φυτών κι εκλεκτών προϊόντων.

Η νέα κυβέρνηση καλείται τώρα να χαράξει μια διαφορετική πολιτική, μια πολιτική στήριξης της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ώστε να μπορέσει να στηρίξει την προσπάθεια της χώρας να ξεφύγει από την κρίση.

Φώτης Ποντικάκης

Υπεύθυνος του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Βάμου

Προστασία υγροτόπων και Περιβαλλοντική Εκπαίδευση

Η προστασία των υγροτόπων δεν είναι μόνο θέμα εφαρμογής των νόμων και σωστής λειτουργίας των υπηρεσιών. Σημαντικό ρόλο παίζει και η ευαισθητοποίηση των πολιτών και οι γνώσεις που έχουν για τη σημασία των υγροτόπων για την οικολογική ισορροπία, για τη διατήρηση των υδάτινων αποθεμάτων, για την αποφυγή της μόλυνσης των νερών. Σπουδαίο ρόλο στη διάδοση αυτής της γνώσης και της ευαισθητοποίησης παίζει η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και τα Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης.

Αναγνωρίζοντας τη σημασία του νερού στη ζωή μας αλλά και των σπουδαίων υγροτόπων της Κρήτης κι ιδιαίτερα της Περιφερειακής Ενότητας των Χανίων, το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Βάμου υλοποιεί από το 2012, με έγκριση του Υπουργείου Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων εκπαιδευτικό πρόγραμμα με τίτλο «Το νερό είναι στοιχείο και στοιχειό». Στη διάρκεια αυτού του εκπαιδευτικού προγράμματος εκπαιδευτικοί και μαθητές ενημερώνονται αρχικά στις εγκαταστάσεις του ΚΠΕ στον Κεφαλά Αποκορώνου με προβολή μικρών βίντεο και παρουσίασης που έχει ετοιμάσει η Παιδαγωγική Ομάδα του ΚΠΕ. Στη συνέχεια, οι μαθητές συμπληρώνουν φύλλα εργασιών κι ακολουθεί επίσκεψη σε κοντινό υγρότοπο, στη Λίμνη Κουρνά ή στη Γεωργιούπολη. Εκεί γίνεται παρατήρηση πουλιών, μετρήσεις για την ποιότητα του νερού και εκπαιδευτικά παιχνίδια για τη σημασία της εξοικονόμησης νερού. Το πρόγραμμα αυτό, υπάρχει η δυνατότητα, εφ’όσον το επιθυμεί η σχολική ομάδα, να υλοποιηθεί εξ’ ολοκλήρου στο πεδίο, στις όχθες ενός υγροτόπου, καιρού επιτρέποντος, βέβαια.

Στο πρόγραμμα αυτό του ΚΠΕ Βάμου έχουν συμμετάσχει μέχρι σήμερα χιλιάδες μαθητές κι εκπαιδευτικοί που επισκέφθηκαν το ΚΠΕ Βάμου από όλη την Κρήτη αλλά κι από άλλες περιοχές της Ελλάδας.

Για την υποστήριξη αυτού του προγράμματος, το ΚΠΕ Βάμου σχεδίασε κι εκτύπωσε σε 2.000 αντίτυπα τρίπτυχο ενημερωτικό φυλλάδιο (για τη σημασία του νερού, την αξία των υγροτόπων και την ανάγκη και τρόπους εξοικονόμησης νερού), το οποίο διανέμεται στους μαθητές κι εκπαιδευτικούς.

Μια δεύτερη δράση που υλοποιεί το ΚΠΕ Βάμου σχετικά με το νερό και τους υγροτόπους είναι η διοργάνωση κάθε χρόνο τουλάχιστον ενός Σεμιναρίου για εκπαιδευτικούς, έτσι ώστε να προσφερθούν γνώσεις από ειδικούς και ιδέες για εκπαιδευτικές δραστηριότητες που μπορούν να υλοποιήσουν στην τάξη ή το σχολείο τους. Τα Σεμινάρια αυτά γίνονται σε συνεργασία με το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ιεράπετρας – Νεάπολης Λασιθίου, το οποίο συντονίζει, με έγκριση του Υπουργείου, το Περιφερειακό Δίκτυο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης «Υγρο-τροπο-ποιώ τη συμπεριφορά μου» με τη συμμετοχή όλων των ΚΠΕ της Κρήτης και πολλών σχολικών ομάδων από σχολεία όλης της Κρήτης.

Επιπλέον, το ΚΠΕ Βάμου, τη φετινή σχολική χρονιά προχώρησε σε συνεργασία με τη Δημοτική Επιχείρηση Ύδρευσης και Αποχέτευσης Χανίων (ΔΕΥΑΧ), με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Νερού (22 Μαρτίου) σε μια δράση ευαισθητοποίησης μαθητών κι εκπαιδευτικών του Δήμου Χανίων, οργανώνοντας από τις 16 έως τις 20 Μαρτίου 2015 επισκέψεις σχολικών ομάδων στη Λίμνη της Αγιάς, στο Αντλιοστάσιο της ΔΕΥΑΧ στην Αγιά και στη Δεξαμενή νερού των Χανίων στη συνοικία του Άη Γιάννη. Στις επισκέψεις αυτές συμμετείχαν πάνω από 800 μαθητές κι εκπαιδευτικοί από 18 σχολεία του Δήμου Χανίων, ενώ η ΔΕΥΑΧ κάλυψε το κόστος της μετακίνησης αυτών των σχολικών ομάδων καθώς και το κόστος εκτύπωσης εκπαιδευτικού υλικού 48 σελίδων με προτάσεις κι ιδέες δραστηριοτήτων για το νερό που ετοίμασε η Παιδαγωγική Ομάδα του ΚΠΕ Βάμου.

Για το άμεσο μέλλον προγραμματίζεται η δράση «Μια Κυριακή κάθε μήνα σε έναν υγρότοπο» με τη συνεργασία του ΚΠΕ με το WWF, μετά από πρόταση του τελευταίου. Έτσι, θα υπάρξει παρατήρηση πουλιών, ενημέρωση επισκεπτών κι άλλες δράσεις στις 19 Απριλίου στη λίμνη Αγιάς, στις 17 Μαΐου στη λίμνη Κουρνά και στις 21 Ιουνίου στη λίμνη Αγιάς.

Παράλληλα, το ΚΠΕ Βάμου προγραμματίζει για τη Δευτέρα 27 Απριλίου στο Μεγάλο Αρσενάλι στα Χανιά εκδήλωση για τις Προστατευόμενες Περιοχές του Δικτύου NATURA 2000 (κι ανάμεσα σε αυτές είναι και αρκετοί υγρότοποι) για την ανάδειξη της σημασίας των προστατευόμενων περιοχών τόσο για την οικολογική ισορροπία όσο και για την επιβίωσή μας, καθώς μας προσφέρουν, οξυγόνο, πολύτιμους φυσικούς πόρους, θέσεις εργασίας, βότανα και τροφή.

Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση παίζει λοιπόν πολύ σημαντικό ρόλο στην προστασία των υγροτόπων και του περιβάλλοντος γενικότερα. Και μπορεί να παίξει ακόμη σημαντικότερο ρόλο με πολλαπλάσια αποτελέσματα, εφ’ όσον αγκαλιαστεί και στηριχθεί έμπρακτα από το σύνολο των φορέων της Πολιτείας. Γιατί μόνο αν παιδιά κι ενήλικες γνωρίσουν την ομορφιά και την αξία της φύσης για την επιβίωσή μας, θα ευαισθητοποιηθούν για την προστασία της

Ημέρα Επαναχρησιμοποίησης την Πέμπτη 19 Φεβρουαρίου 2015

Το Κέντρο Εκπαίδευσης για την Αειφορία (ΚΠΕ) Βάμου, στα πλαίσια της Πράξης «Δράσεις Δια Βίου Μάθησης για το Περιβάλλον και την Αειφορία», μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση & Δια Βίου Μάθηση», ΑΠ 7 που αφορά τα Κέντρα Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφορία και που χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και από Εθνικούς πόρους και στα πλαίσια επίσης του Περιφερειακού Δικτύου Π.Ε. «Αλλάξτε συμπεριφορές: ΑνακυκλωSOSτε!», οργανώνει την Πέμπτη 19 Φεβρουαρίου 2015, κοινή δράση με θέμα

«Ημέρα της Επαναχρησιμοποίησης»

Στη δράση αυτή θα πάρουν μέρος  περίπου 1.800 μαθητές και 120 εκπαιδευτικοί από 66 συνολικά Νηπιαγωγεία, Δημοτικά Σχολεία, Γυμνάσια και Ειδικά σχολεία της Περιφέρειας Κρήτης.

Στόχος της δράσης αυτής που γίνεται για δεύτερη σχολική χρονιά είναι να ευαισθητοποιηθούν οι μικροί μαθητές, οι εκπαιδευτικοί, οι γονείς, η τοπική κοινωνία κάθε σχολείου για το θέμα των απορριμμάτων, και ειδικά για το μεγάλο θέμα της μείωσης των απορριμμάτων, έτσι ώστε και χρήματα να ξοδεύονται λιγότερα για τη διαχείρισή τους, και ζητήματα καταστροφής της φύσης, και επιπτώσεών τους στην υγεία μας να περιοριστούν. Ένας σημαντικός τρόπος μείωσης των απορριμμάτων είναι η επαναχρησιμοποίηση όσο το δυνατόν περισσότερων από αυτά.

Για το σκοπό αυτό, ορίσαμε την Πέμπτη 19 Φεβρουαρίου ως κοινή μέρα δράσης των εκπαιδευτικών, των μαθητών και των σχολείων του Δικτύου «Αλλάξτε συμπεριφορές: ΑνακυκλωSOSτε!» για την Επαναχρησιμοποίηση με έμφαση στην αξιοποίηση παλιών υλικών για αποκριάτικες κατασκευές (π.χ. μάσκες, στολές κλπ).

 Την ημέρα αυτή, μαθητές κι εκπαιδευτικοί οργανώνουν μια δράση επαναχρησιμοποίησης υλικών στην τάξη, στο σχολείο ή στη γειτονιά τους:

Π.χ. Κατασκευάζουμε μια μάσκα ή ένα καπέλο με χαρτόκουτα και υφάσματα που δε χρειαζόμαστε πια.

Ή φτιάχνουμε στολές αποκριάτικες αξιοποιώντας υλικά που θα κατέληγαν στα σκουπίδια.

Αυτές είναι μόνο μερικές ιδέες. Είμαστε σίγουροι ότι οι μαθητές και οι εκπαιδευτικοί έχουν πολύ περισσότερες και ενδιαφέρουσες τέτοιες ιδέες.

Αναλυτικά τα σχολεία που συμμετέχουν::

α/α	Σχολική Μονάδα
1	3o Δημοτικό Σχολείο Αγίου Νικολάου Κρήτης
2	27o Ν/Γ Χανίων
3	Νηπιαγωγείο Βουβά Σφακίων
4	Νηπιαγωγείο Σκινέ - Φουρνέ
5	Δημοτικό Σχολείο Εκπαιδευτηρίων Θεοδωροπούλου
6	Δημοτικό Σχολείο Κουντούρας
7	1o Nηπιαγωγείο Κισάμου
8	Ιδιωτικό Νηπιαγωγείο «Η Φωλιά του παιδιού»
9	20ό Nηπιαγωγείο Χανίων
10	2ο Ν/Γ Αρωνίου Χανίων
11	37ο Νηπιαγωγείο Χανίων
12	34ο Νηπιαγωγείο Χανίων
13	38ο Νηπιαγωγείο Χανίων
14	Δημοτικό Σχολείο Αρμένων Ρεθύμνου
15	4o Νηπιαγωγείο Κισάμου Χανίων
16	Δημοτικό Σχολείο Καλυβών Χανίων
17	Νηπιαγωγείο Πατσιανού Χανίων
18	2ο Δημοτικό Σχολείο Νέας Κυδωνίας
19	Ολοήμερο Νηπιαγωγείο Αγίων Σαράντα
20	2ο Γυμνάσιου Ελ. Βενιζέλου Χανίων
21	3ο Ειδικό Νηπιαγωγείο Αυτιστικών Χανίων
22	1ο Νηπιαγωγείο Μουρνιών Χανίων
23	Νηπιαγωγείο Σφακοπηγαδίου Χανίων
24	2ο Δημοτικό Σχολείο Ιεράπετρας
25	1o Νηπιαγωγείο Ρεθύμνου
26	Δημοτικό Σχολείο Αργυρούπολης Ρεθύμνου
27	Νηπιαγωγείο Φουρφουρά Ρεθύμνου
28	9ο ΔΣ Χανίων
29	Δημοτικό Σχολείο Νέου Χωριού
30	22o Νηπιαγωγείο Χανίων
31	15ο Νηπιαγωγείο Χανίων
32	Νηπιαγωγείο Ζηρού
33	9o Δημ.Σχολείο Ρεθύμνου
34	14ο ΔΣ Χανίων
35	2ο Νηπιαγωγείο Νεάπολης Λασιθίου (κλασικό - ολοήμερο - τμήμα Ένταξης)
36	2ο Οικολογικό Νηπιαγωγείο Χανίων
37	Νηπιαγωγείο Μιξορρούματος
38	Νηπιαγωγείο Αγυιάς
39	4ο Γυμνάσιο Ρεθύμνου
40	12ο Γυμνάσιο Ηρακλείου
41	1/Θ Νηπιαγωγείο Γουδουρά
42	Νηπιαγωγείο Χωραφακίων
43	9ο  Ολοήμερο Νηπιαγωγείο Ρεθύμνου
44	Νηπιαγωγείο Πλατάνου
45	9ο Νηπιαγωγείο Ρεθύμνου
46	4o Νηπιαγωγείο Μουρνιών Χανίων
47	23ο Νηπιαγωγείο Χανίων
48	3ο Δημοτικό Σχολείο Χανίων
49	Δ.Σ. Καντάνου Χανίων
50	2ο Ειδικό Δημοτικό Σχολείο Χανίων
51	Γυμνάσιο Φουρφουρά
52	Δ.Σ. Βατόλακκου
53	9ο Δ.Σ. Ρεθύμνου
54	Δημοτικό Σχολείο Άδελε Ρεθύμνου
55	Δημοτικό Σχολείο Πλατάνου Κισάμου Χανίων
56	Ειδικό Δημοτικό Σχολείο Κέντρου Αποκατάστασης Παιδιών και Νέων Κρήτης
57	13o Νηπιαγωγείο Ρεθύμνου
58	31ο Νηπιαγωγείο Χανίων
59	10ο Δημοτικό Σχολείο Ρεθύμνου
60	Δημοτικό Σχολείο Παλαιόχωρας
61	2/θέσιο Νηπιαγωγείο Μισιρίων
62	Νηπιαγωγείο Πλατανιά
63	3ο Δημοτικό Σχολείο Ρεθύμνου
64	Δημοτικό Σχολείο Σταυρωμένου
65	Ειδικό Δημοτικό Σχολείο Αγίου Νικολάου Λασιθίου
66	Ειδικό Νηπιαγωγείο Αγίου Νικολάου Λασιθίου

ΕΝΑ ΜΕΛΛΟΝ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΟΛΑΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Η ζοφερή πραγματικότητα για τους νέους στην Ελλάδα κάνει πλέον το γύρο του κόσμου. Μόλις πριν λίγες μέρες, στις 19 Ιανουαρίου 2015, η γνωστή βρετανική εφημερίδα Guardian κάνει λόγο για τη μεγαλύτερη στον κόσμο απώλεια μορφωμένων νέων (brain drain), και μιλάει για τη χώρα μας! Ιδού η «ιστορία επιτυχίας» των μνημονίων και του πολιτικού μας κόσμου.

Σύμφωνα με το άρθρο που υπογράφει η Helena Smith, περισσότεροι από 200.000 Έλληνες εγκατέλειψαν τη χώρα στα πέντε χρόνια των μνημονίων, για να γίνουν  γιατροί στη Γερμανία, ακαδημαϊκοί στη Βρετανία, μαγαζάτορες στην Αμερική. Περίπου το 2% του πληθυσμού έχει μετακομίσει στο εξωτερικό, η μετανάστευση αυξήθηκε κατά 300% σε σχέση με πριν την κρίση κι οι μισοί από όσους έχουν φύγει έχουν πάει στη Γερμανία και τη Βρετανία. Σύμφωνα δε με γερμανικές στατιστικές που αναφέρονται στα ΜΜΕ, κάπου 35.000 Έλληνες γιατροί έχουν μεταναστεύσει στη Γερμανία – η μεγαλύτερη ξένη ομάδα στο είδος της!

Την ίδια ώρα η χώρα μας αντιμετωπίζει ανθρωπιστική κρίση, τα νοσοκομεία υπολειτουργούν με σοβαρότατες ελλείψεις σε προσωπικό και υλικά, πάνω από το ένα τρίτο του πληθυσμού της χώρας μας είναι κάτω από το όριο της φτώχειας, ενάμιση εκατομμύριο άνθρωποι είναι άνεργοι κι εκατομμύρια είναι αυτοί που είτε είναι ανασφάλιστοι, είτε, αν και ασφαλισμένοι, δεν μπορούν να πάνε σε γιατρό, γιατί δεν έχουν χρήματα κι οι εξετάσεις δεν καλύπτονται πλέον από τα ασφαλιστικά τους ταμεία.

Άρα πρώτο θέμα στη συζήτηση προεκλογικά και μετεκλογικά θα έπρεπε να είναι πώς θα αντιμετωπιστεί η ανθρωπιστική κρίση, πώς θα στηριχτεί η δημόσια παιδεία και υγεία, πώς θα βρεθεί δουλειά για τα εκατομμύρια άνεργους και υποαπασχολούμενους, πώς θα κρατήσουμε τη νεολαία που με τόσο κόπο και χρήμα σπουδάσαμε στη χώρα μας, αντί να τη διώχνουμε στο εξωτερικό.

            Είναι αδιανόητο να μην καλύπτονται κενές θέσεις γιατρών, νοσοκομειακών κι εκπαιδευτικών στο δημόσιο, θα έπρεπε να θεωρείται αυτονόητο και κοινώς αποδεκτό. Πέρα από αυτό, οι Δήμοι θα έπρεπε να έχουν το στοιχειώδες δικαίωμα να καλύψουν βασικές τους ανάγκες (π.χ. ειδικευμένο προσωπικό στις δημοτικές επιχειρήσεις ύδρευσης), εννοείται όχι με ρουσφετολογικούς διορισμούς αλλά μέσω ΑΣΕΠ.

            Πολλές θέσεις εργασίας θα μπορούσαν να δημιουργηθούν με τη θεσμοθέτηση Φορέων Διαχείρισης για όλες τις προστατευόμενες περιοχές που εντάσσονται στο δίκτυο NATURA 2000. Δεν είναι δυνατόν σε ολόκληρη την Κρήτη ο μοναδικός Φορέας Διαχείρισης που υπάρχει να είναι αυτός του Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς και να είναι και υποστελεχωμένος. Πρέπει να γίνουν αντίστοιχοι Φορείς Διαχείρισης για τον Ψηλορείτη, τη Γραμπούσα, το Λαφονήσι, τις λίμνες Κουρνά και Αγιάς κοκ. Η στελέχωση των Φορέων Διαχείρισης πρέπει επίσης να γίνει με ειδικευμένο (πχ βιολόγοι, ξεναγοί, γιατροί) κι ανειδίκευτο (φύλακες, εργάτες κλπ) με καθαρά κριτήρια (ΑΣΕΠ) και με πριμοδότηση ανθρώπων που προέρχονται από τη συγκεκριμένη περιοχή.

            Θέσεις εργασίας μπορούν ακόμη να δημιουργηθούν με τη χρηματοδότηση- ενίσχυση συνεταιρισμών και μικρών επιχειρήσεων που καινοτομούν αξιοποιώντας τις γνώσεις της μορφωμένης νεολαίας μας, όπως π.χ. την παραγωγή ηλιακών – ηλεκτρικών αυτοκινήτων (όπως αυτό του Ηρακλείου), την παραγωγή βιολογικών προϊόντων και την προώθησή τους μέσω διαδικτύου σε τοπικό και υπερτοπικό – διεθνές επίπεδο, τη δημιουργία μικρών ξενώνων σε παραδοσιακά σπίτια και χωριά στην ορεινή Κρήτη που προσελκύουν εναλλακτικό τουρισμό ο οποίος επιθυμεί να γνωρίσει τον πολιτισμό και τη φύση της περιοχής που επισκέπτεται, την αξιοποίηση υλικών με μικρούς συνεταιρισμούς αντί να καταλήγουν στα σκουπίδια (για κομπόστ, για επαναχρησιμοποίηση, για ανακύκλωση σε τοπικό επίπεδο) κ.ο.κ.

            Το κυριότερο είναι να υπάρξει η πολιτική βούληση και ο στόχος να δημιουργηθούν άμεσα θέσεις εργασίας, να αποτραπεί η κινεζοποίηση των εργασιακών σχέσεων, να αξιοποιηθεί στη χώρα μας η μορφωμένη νέα γενιά προστατεύοντας το περιβάλλον, δημιουργώντας δομές αλληλεγγύης, αξιοποιώντας σε τοπικό επίπεδο τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, αναστυλώνοντας και φροντίζοντας τα μνημεία μας όπως η Παλιά Πόλη των Χανίων, στελεχώνοντας τα σχολεία και τα νοσοκομεία μας. Αν γίνει αυτό, η χώρα θα βαδίσει σε έναν άλλο δρόμο μακριά από τα μνημόνια, τα δανεικά, την υπερχρέωση, τη φτώχεια και την εξαθλίωση, θα υπάρξει ένας άνεμος ελπίδας κι αισιοδοξίας που θα κρατήσει τη νεολαία εδώ για να δημιουργήσουμε ένα μέλλον ευημερίας κι αυτάρκειας, ενεργειακής (σήμερα δίνουμε περίπου 1 δις ευρώ το χρόνο για εισαγωγές πετρελαίου για τις ανάγκες των νησιών!) και διατροφικής (κλείνουν τα εργοστάσια ζάχαρης στην Ελλάδα και κάνουμε εισαγωγές!) που τόσο έχουμε ανάγκη.

Φώτης Ποντικάκης

Υπεύθυνος του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Βάμου