Πέμπτη 18 Ιουνίου 2015

ΑΝΑΓΚΗ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στην Ελλάδα, παρά την αναγκαιότητα στήριξής της για να ξεπεράσουμε την κρίση, δέχτηκε αλλεπάλληλα χτυπήματα τα τελευταία χρόνια:
  • Περικοπή μισθού στους εκπαιδευτικούς που υπηρετούν στα Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης: Το 2009 η τότε κυβέρνηση αποφάσισε να περικόψει το πενιχρό επίδομα που έπαιρναν οι εκπαιδευτικοί που υπηρετούσαν στα Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. Στα ΚΠΕ υπηρετούν εκπαιδευτικοί αυξημένων προσόντων και με ενδιαφέρον για το περιβάλλον και τις καινοτόμες εκπαιδευτικές μεθόδους. Θα μπορούσαν κάλλιστα να βρίσκονται σε ερευνητικά ιδρύματα, Πανεπιστήμια ή στο εξωτερικό λόγω των προσόντων τους ή σε σχολεία κοντά στον τόπο κατοικίας τους, πολλοί δε εξ αυτών σε θέσεις στελεχών εκπαίδευσης. Το επίδομα αυτό δεν κάλυπτε ούτε τα οδοιπορικά τους, καθώς τα περισσότερα Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης είναι μακριά από τις πρωτεύουσες των νομών, όπως εδώ στα Χανιά, που το ΚΠΕ Βάμου βρίσκεται στον Κεφαλά κοντά στο Βάμο, 38 χιλιόμετρα μακριά από τα Χανιά. Το αποτέλεσμα τότε ήταν να υπάρξει κύμα παραιτήσεων εκπαιδευτικών από τα ΚΠΕ, καθώς η τότε κυβέρνηση δεν περιέκοψε μόνο το επίδομα, αλλά τους ζητούσε να επιστρέψουν αναδρομικά μερικές χιλιάδες ευρώ ο καθένας!
  • Περικοπή αρχικά κονδυλίων και στην συνέχεια κατάργηση της χρηματοδότησης των Προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, Αγωγής Υγείας και Πολιτιστικών στα σχολεία: Τα προγράμματα κι οι δράσεις Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στα σχολεία χρηματοδοτούνταν μέχρι το 2006 με ποσά της τάξης των 2.000 έως 2.500 ευρώ από ευρωπαϊκά κονδύλια τα οποία διαχειριζόταν το Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Αυτά φυσικά δε δίνονταν εν λευκώ, αλλά στη βάση πολυσέλιδης πρότασης της Περιβαλλοντικής Ομάδας του σχολείου, η οποία περιλάμβανε πλήρη αιτιολόγηση, σχέδιο και προγραμματισμό δραστηριοτήτων, προϋπολογισμό, τήρηση αποδείξεων και υποβολή αποδείξεων και απολογισμού στο τέλος. Τα προγράμματα αυτά θα μπορούσαν να συνεχίζονται με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, όμως δεν υπήρξε κανένα ενδιαφέρον από τις κυβερνήσεις μέχρι σήμερα. Αντιθέτως, οι κυβερνήσεις άρπαξαν την ευκαιρία των προγραμμάτων λιτότητας με την κρίση και περιέκοψαν ακόμη και το ευτελές ποσό των 50 έως 150 ευρώ που δινόταν από τον κρατικό προϋπολογισμό σε κάθε Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, Αγωγής Υγείας και Πολιτιστικών θεμάτων των σχολείων.
  • Διακοπή της χρηματοδότησης των Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης από τον κρατικό προϋπολογισμό από το 2012: Το 2012 ήταν η τελευταία χρονιά που δόθηκαν χρήματα από τον κρατικό προϋπολογισμό στα Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για τα λειτουργικά τους έξοδα. Έκτοτε, τα ΚΠΕ είναι απολύτως εξαρτημένα από τα ευρωπαϊκά κονδύλια, τα οποία όμως έχουν συγκεκριμένες επιλέξιμες δαπάνες, στις οποίες δεν περιλαμβάνονται η καθαριότητα των χώρων τους οποίους επισκέπτονται χιλιάδες παιδιά κάθε χρόνο και οι επισκευές και συντηρήσεις των κτηρίων. Αυτά επαφίενται στην καλή θέληση των Δήμων.
  • Κλείσιμο του ενός τρίτου των Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης της χώρας: Στο ξεκίνημα της κρίσης, το 2010, η τότε υπουργός Παιδείας Άννα Διαμαντοπούλου, στα πλαίσια των πολιτικών λιτότητας και περικοπών για το δημόσιο και για τα φτωχότερα στρώματα, αποφάσισε το κλείσιμο 24 Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, δηλαδή του ενός τρίτου των Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης της χώρας (τότε υπήρχαν 64). Από αυτή την απόφαση προέκυψε «εξοικονόμηση» 120 συνολικά θέσεων εκπαιδευτικών, αριθμός μηδαμινός σε σχέση με το σύνολο των 150.000 εκπαιδευτικών που υπηρετούσαν τότε σε σχολεία της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης της χώρας. Η μοναδική άλλη εξοικονόμηση που υπήρξε ήταν της τάξης ενός ποσού 48.000 ευρώ, που ήταν τότε η κρατική χρηματοδότηση για λειτουργικά έξοδα όλων (και των 24 ΚΠΕ) μαζί το χρόνο! Αντίθετα, μπορούσε να υποστηρίξουμε ότι υπήρξε και απώλεια ευρωπαϊκών κονδυλίων που θα μπορούσαν να διατεθούν για τα ΚΠΕ αυτά. Οι 120 θέσεις εκπαιδευτικών που «κέρδισαν» για τα σχολεία, θα μπορούσαν κάλλιστα να είχαν αφαιρεθεί από τις αποσπάσεις εκπαιδευτικών σε κομματικά και βουλευτικά γραφεία.
  • Περιορισμός των Υπευθύνων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, Αγωγής Υγείας και Πολιτιστικών Θεμάτων των Διευθύνσεων Εκπαίδευσης στο ένα τρίτο: Κι αυτό ήταν από τα μέτρα «εξοικονόμησης» θέσεων εκπαιδευτικών. Σε κάθε Διεύθυνση Εκπαίδευσης νομού υπήρχε ένας εκπαιδευτικός αυξημένων προσόντων συνήθως ως Υπεύθυνος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, ένας Υπεύθυνος Αγωγής Υγείας κι ένας Πολιτιστικών Θεμάτων (με τετραετή θητεία) για τη στήριξη των αντίστοιχων δράσεων και προγραμμάτων των σχολείων. Η αντικατάσταση των τριών με τον ένα Υπεύθυνο Σχολικών Δραστηριοτήτων έδωσε τεράστιο αντικείμενο σε ένα άτομο (να προσπαθεί να στηρίξει εκατοντάδες προγράμματα και δράσεις μόνος του) και προσέφερε στο κράτος την τεράστια «εξοικονόμηση» περίπου 100 θέσεων εκπαιδευτικών! Τόσο μεγάλη εξοικονόμηση!
  • Μείωση των χρημάτων που διατίθενται στα Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης: Παρότι η χρηματοδότηση των ΚΠΕ είναι από ευρωπαϊκά κονδύλια, υπήρξε δραστική μείωση τα τελευταία χρόνια, κάτι που αποδεικνύει ότι πρόκειται για καθαρά πολιτική επιλογή και σκοπιμότητα, καθώς δεν υπήρχε εντολή μείωσης ή περικοπή από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν είχαν την πολιτική βούληση ή προτεραιότητα να διεκδικήσουν περισσότερα χρήματα!
  • Μη τήρηση της δέσμευσης για χρηματοδότηση τριήμερων εκπαιδευτικών επισκέψεων σχολικών ομάδων σε υγροτόπους με διεθνή χρηματοδότηση: Στις 30-31 Οκτωβρίου του 2014, σε Πανελλαδική Συνάντηση των Υπευθύνων των ΚΠΕ που έγινε στην Ορεστιάδα και το Σουφλί, ο τότε υπουργός Παιδείας Αλέξανδρος Δερμεντζόπουλος ανακοίνωσε τη διάθεση για τη σχολική χρονιά 2014-2015 ποσού 900.000 ευρώ για τριήμερα εκπαιδευτικά προγράμματα σχολικών ομάδων σε υγροτόπους. Τα χρήματα αυτά προέρχονταν από ευρωπαϊκές χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης όπως η Νορβηγία και θα κάλυπταν τα έξοδα 120 σχολικών ομάδων τη σχολική χρονιά (με ποσά από 5.000 -10.000 ευρώ για εισιτήρια, μετακίνηση, διαμονή και διατροφή για 3 ημέρες σε εκπαιδευτικά προγράμματα για υγροτόπους). Η σχολική χρονιά τελείωσε αυτές τις ημέρες χωρίς να έχει υπάρξει η παραμικρή ανακοίνωση έκτοτε. Εύλογα αναρωτιέται κανείς τι να απέγιναν εκείνα τα χρήματα, καθώς είχαν διατεθεί όπως μας είπαν τότε μόνο για το συγκεκριμένο σκοπό, άρα δε μπορούσαν να πάνε αλλού.
Από τα παραπάνω προκύπτει ότι τα τελευταία χρόνια η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στην Ελλάδα έχει πέσει θύμα περικοπών, με αφορμή και πρόσχημα την κρίση και την ανάγκη περικοπών. Και λέμε πρόσχημα, γιατί θα μπορούσαν να χρηματοδοτούνται δράσεις και προγράμματα των σχολείων και των ΚΠΕ με κονδύλια από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ουδείς όμως ενδιαφέρθηκε. Αλλά κι από τον κρατικό προϋπολογισμό θα έπρεπε να διατίθενται χρήματα. Τα χρήματα στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και στην Παιδεία γενικότερα δεν είναι σπατάλη, είναι επένδυση στο μέλλον. Κι αν θέλουμε να ξεφύγουμε από την κρίση θα πρέπει να αλλάξουμε τρόπο παραγωγής και κατανάλωσης, θα πρέπει η χώρα μας να γίνει αυτάρκης ενεργειακά και διατροφικά κι εκεί πολλά μπορεί να προσφέρει η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση εκπαιδεύοντας πολίτες για τη μείωση και εξοικονόμηση ενέργειας, για τη μείωση της εξάρτησης της χώρας μας από ρυπογόνα εισαγόμενα καύσιμα με τη χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας σε τοπικό επίπεδο προς όφελος των πολιτών κι όχι μιας χούφτας πολυεθνικών. Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση χρειάζεται ακόμη για τη μείωση, επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση των απορριμμάτων, για την υγιεινή διατροφή με τοπικά προϊόντα που παράγονται με βιολογικό, καθαρό τρόπο, χωρίς επικίνδυνα χημικά, για την προστασία και την ανάδειξη του τοπικού φυσικού και πολιτιστικού μας πλούτου που είναι πηγή ζωής για όλους, καθώς περιοχές όπως τα Λευκά Όρη δεν είναι μόνο πηγή εισοδήματος από τους εκατοντάδες χιλιάδες τουρίστες που τα επισκέπτονται, είναι ταυτόχρονα και πηγή του νερού που πίνουμε και πολύτιμων βοτάνων, μοναδικών αρωματικών φυτών κι εκλεκτών προϊόντων.
Η νέα κυβέρνηση καλείται τώρα να χαράξει μια διαφορετική πολιτική, μια πολιτική στήριξης της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ώστε να μπορέσει να στηρίξει την προσπάθεια της χώρας να ξεφύγει από την κρίση.
Φώτης Ποντικάκης

Υπεύθυνος του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Βάμου

Δεν υπάρχουν σχόλια: